Foto: de eerste demonstratie in Utrecht, 16 april 2022
“Haal foie gras van het menu!” Zo luidt een van de leuzen die geroepen worden bij demonstraties en acties van Active For Justice rond restaurants die dit product nog verkopen.
Hoewel, ‘product’? Om te beginnen…
Het wordt tijd dat de opbrengst van dierenleed niet meer ‘product’ wordt genoemd. Dieren zijn geen product. Wanneer mensen dat eens in hun botte kop weten te planten, zijn we misschien eens af van de eindeloze discussies over de vrije wil van mensen waaraan voorrang verleend wordt.
Het wordt tijd dat mensen beseffen dat wij allen ook dieren zijn en we niet meer zijn dan een sprekende aap die zijn handen wat beter kan gebruiken en erin geslaagd is om van alles uit te vinden waar de aarde van naar de knoppen gaat.
Het wordt tijd dat de houding van mensen tegenover onze niet sprekende mededieren radicaal verandert.
Voor wat betreft dierenrechten slaat Active For Justice met de campagne tegen foie gras alvast een aardige deuk in de spreekwoordelijke pak boter. Al twaalf restaurants in Amersfoort, Amsterdam en Utrecht zijn gestopt met de verkoop van foie gras. Of dat nu is uit eigen inzicht of uit vrees voor (meer) acties maakt niet uit. Maar gut o gut, moet daar zo’n drama van worden gemaakt? Prima. Ik pak even mijn fileertoetsenbord.
De eigenaresse van Bistronome Des Arts in Utrecht doet alsof Active For Justice haar met een trechter hun wil door de strot heeft gedrukt. Deze restauranthoudster, die na een e-mail, een brief, en ettelijke demonstraties op de stoep tot afgelopen zaterdag categorisch bleef weigeren om foie gras van het menu te halen, vindt dat ze in haar vrijheid wordt beperkt nu ze geen foie gras meer verkoopt omdat ze zich “niet meer veilig voelt”. Ze vindt ook dat mensen de vrije keus moeten hebben om te eten wat ze willen: “Wie ben ik om het te verbieden, zolang het bij wet is toegestaan?” Ze komt niet op het idee dat je ook gewoon die rotzooi niet kunt verkopen, daar verbied je niks mee. Maar ergens lijkt ze toch iets te begrijpen: “Deze demonstranten verdierlijken mensen en vermenselijken dieren.” Ziehier de kern van antispeciësisme: de mens is ook een dier en alle dieren zijn gelijk. Het is weliswaar wat onhandig uitgedrukt, maar toch.
Over de wet nog even dit: het gegeven dat het in dit land verboden is om ganzen en eenden te dwangvoeren om hun lever ziek te maken, zegt natuurlijk wel iets. Een verbod zou alleen niet nodig moeten zijn. Zoiets doe je gewoon niet. Bovendien zeggen wetten niet zoveel. Dierenmishandeling is strafbaar. Kijk in de agrarische industrie die boerenbedrijf heet en je weet dat de wet een selectieve wassen neus is.
Maar begrijp ik het nu goed dat restaurants in dit land een verbod op het aanschaffen en verkopen van foie gras willen omdat ze uit zichzelf geen moreel kompas hebben? En beschouwen ze in tegenstelling tot een wettelijk verbod de herhaalde oproep om er zonder wetgeving uit eigen beweging mee te stoppen als terreur?! En hoezo begrijpt mevrouw Bistronome niet dat er ook nog zoiets is als de (niet) vrije keuze van de ganzen en eenden in de draadgazen krappe kooien die meermalen per dag een buis van 25 centimeter in hun keel geduwd krijgen om de krop met een vettige substantie te vullen? Hebben zij daarvoor gekozen? Of kunnen ze hun snavel dichthouden en zeggen: “Nee, dank u. En ik wil graag naar buiten nu en grazen in een weiland en opvliegen, kan dat?” Zij hebben geen keuze.
De eigenaresse van Bistronome Des Arts kruipt graag in de slachtofferrol. Dan hoeven we het niet meer over de ganzen en de eenden te hebben. Ach en wee, het restaurant werd een paar uur bezet door een enorme mensenmassa van maar liefst zes personen waarvan vier met lockons die op de grond zaten. Toegegeven, leuk is dat niet. Dat is ook niet de bedoeling. Maar de bezetters doen dit ook niet voor hun lol. Die weten dat ze na afloop zelf in een hok belanden dat politiecel heet.
Terrorisme, zegt ze. Bang voor haar veiligheid en die van haar zoontje van 11, zegt ze. Maar er is niemand een haar gekrenkt door activisten in dat restaurant. Er is geen reden voor angst. Hooguit irritatie. Het is je kind gebruiken om je gelijk te halen. Dat is triest voor dat kind, zonder meer. Je zal maar door je moeder als schild worden gebruikt om kritiek te weren. En gevaar? Niet aanwezig. Wat gevaar wel is? Vraag het een vluchtelingenkind. Dan weet je het.
De houding van deze uitbaatster verbaast me echter niks, want de terreur uitgeoefend op ganzen en eenden interesseert haar ook al geen zier. En nu de door haar eerst zo ongewenste publiciteit er dan toch is: uitbuiten maar! Helaas is deze houding van mevrouw Ik-Heb-Recht-Om-Dieren-Te-Laten-Martelen-Voor-Mijn-Menukaart typerend voor de houding van een groot deel van de mensheid die vindt dat dieren hier op aarde zijn om ons op allerlei manieren te dienen: als mishandeld en vermoord voedsel, kledingstuk, tas, schoenen, meubilair, vermaak, testobject, sportattribuut. Ik vergeet vast nog iets, want de wreedheid van mensen die ervoor kiezen dit soort dingen te doen is grenzeloos.
We leven in een maatschappij waarin voldoende alternatieven voorhanden zijn. De dieren zijn niet ons bezit en we hebben geen industrieel georganiseerd dierenleed nodig in onze welvarende westerse samenleving waar supermarktschappen vol plantaardige alternatieven liggen. Ook voor foie gras bestaat al een naar verluid zeer smakelijk veganistisch alternatief. Voor wie foie gras wil blijven verkopen: lever er een ober met een stang van 25 centimeter bij om het de klanten door de strot te duwen. Dan ben je tenminste eerlijk.
Intussen struikelt de pers over elkaar rond dit onderwerp. De onzin die hier en daar wordt verkocht, de hetzerige toon bij sommigen in de richting van activisten is maar al te bekend. Maar het maakt niet uit. Er wordt online op social media, in kranten en op televisie gesproken over foie gras waar het jarenlang stil is geweest. Dit gaat niet meer de doofpot in. Laat het een waarschuwing zijn voor wie het nog verkoopt.
En nu doorpakken! Meer en meer mensen sluiten zich aan bij de campagne. Ook in restaurants zijn er medewerkers die de discussie aanzwengelen. Foie gras staat nu niet meer alleen op het menu van een restaurant maar ook op de kaart van het collectief bewustzijn.
Vooralsnog maakt dat geen einde aan de smerige praktijken in met name Frankrijk waar foie gras tot cultureel erfgoed verklaard is, maar ook daar zit beweging in. Zo loopt er een petitie van L214 om foie gras te verbieden. Als buiten Frankrijk de druk toeneemt en steeds meer restaurants de keuze maken om alvast dit stukje dierenleed van het menu te halen, stort die hele industrie vanzelf een keer in. Geen vraag. Geen aanbod. Laat de dierenbeulen failliet gaan. Dat er nog vele mogen volgen!
Meehelpen? Er is op 11 februari weer een actie in Haarlem tegen foie gras. Verzamelen om 17:30 op het Stationsplein aldaar.
Joke Kaviaar, 24 januari 2023