Dit artikel verscheen eerder in Konfrontatie

Geen grenzen, geen naties, geen valse acceptaties

Dit zou zomaar een nieuwe leus kunnen zijn. Een tweetal dingen die ik lees en hoor de laatste tijd, wanneer het gaat om strijd voor verblijfsrecht (van kinderen), wil ik met een No Border Camp op komst, eens onder de loep houden. Het zou mooi zijn als – in wandelgangen of bijeenkomsten, workshops en ander samenzijn – deze in het kamp besproken kunnen worden.

Afbeelding uit eerdere campagne voor kinderpardon, Geen Kind Aan De Kant

1. “We kunnen hem zo goed gebruiken.” Veel gehoord bij de demonstratie voor Mikael afgelopen woensdag. De jongen is intelligent, zou hier chirurg kunnen worden. Dat is het veelgehoorde argument. Politieke slogans en speeches wilden de organisatoren van die mars of wandeling, die uitdrukkelijk geen demonstratie mocht heten, niet horen of zien. Het ging om Mikael. Ik snap dat. Ik wist dat van tevoren en ben wel gegaan: voor Mikael. Alles uit de kast om deze jongen te laten blijven, elk denkbaar argument: natuurlijk zet je dat in, maar er ligt een gevaar op de loer als dit niet breder getrokken wordt.
Wat nu als een kind niet (zo goed) gebruikt kan worden? Wat nu als die geen chirurg kan worden? Wat nu als die geen atleet wordt die een gouden medaille wint bij de Olympische Spelen, zoals Sifan Hassan? Het is een teken aan de wand te zien dat Wilders haar feliciteert. Zij, die met haar hoofddoek op de medaille in ontvangst neemt. De hoofddoek, die Wilders “kopvod” noemt, is ineens geen bezwaar als Sifan gebruikt kan worden om voor dit racistische stuk moerasland een medaille binnen te slepen. Nationalistisch opportunisme is het. “We kunnen hem/hen/haar zo goed gebruiken” is in die felicitaties van Wilders niets anders als het toe-eigenen van de kwaliteiten van een niet-Nederlands/Westers persoon om er als Neederland goeie sier mee te maken.
Het gaat er niet om of we iemand goed kunnen gebruiken en dus is het een verraderlijk argument. Dit land kon gastarbeiders ook goed gebruiken in de jaren zeventig, om ze vervolgens als oud vuil aan de kant te zetten. Dit land kan arbeidsmigranten ook goed gebruiken, om het vuile werk te doen, slecht betaald, zonder sociale vangnetten, afhankelijk van uitbuiting, op straat gegooid als het werk ophoudt, door ziekte of een ongeluk ontslag op staande voet is gevolgd. Ja, gebruiken is het toverwoord voor acceptatie. En die acceptatie is valse acceptatie. Acceptatie dient onvoorwaardelijk te zijn, met gelijke rechten.
Wat nou als Mikael niets te beloven had aan dit land? Althans, volgens de kapitalistische standaard dat je productief moet zijn om bestaansrecht te krijgen? Wat dan? Ik gun Mikael al zijn succes, al vrees ik dat het op onderduiken gaat neer komen en strijd voeren, net zoals Lily en Hovick hebben gedaan. Zij zijn hier nog! Zij kregen verblijfsrecht. Maar ik gun al die andere kinderen en hun ouders ook succes, en steun, en demonstrerende medeleerlingen en ouders. “We kunnen hem zo goed gebruiken” is een argument dat in de handen speelt van kapitalistisch en kolonialistisch redeneren dat uitbuiting uitlokt. En het is precies die uitbuiting die migratiepolitiek drijft: een land, een natie, wil het voor het kiezen hebben wie wordt verwelkomd of verworpen. Maar fundamentele mensenrechten mogen nooit afhangen van voorwaarden van welke aard dan ook. Vrijheid van beweging is recht voor iedereen. Niet alleen voor Westerlingen die overal maar een visum voor kunnen krijgen of niet eens nodig hebben. Niet alleen voor het geld van corporaties en rijkelui. Niet alleen voor de bruikbare mens. Het is zo validistisch als wat ook nog eens. Zieke of zwakke kinderen – om van volwassenen nog niet eens te spreken – kosten geld, dus weg ermee! Het zijn waarden die we beter niet tot de onze maken als we No Borders, No Nations serieus willen nemen.

2. “Kinderen moeten niet de dupe worden van hun ouders.” Veel te lezen op social media en andere kanalen wanneer het gaat om het pleidooi voor een kinderpardon. Uitgangspunt is hier dat de ouders fouten hebben gemaakt. Maar wat voor fouten zouden dat dan zijn? Hebben ze de fout gemaakt om te vluchten? Hadden ze maar in dat land moeten blijven waar ze vandaan kwamen en dat ze moet goede reden en niet bepaald vrijwillig hebben verlaten? Een land waar noch zijzelf, noch hun kinderen een toekomst zouden hebben gehad? Was het hun fout om uitgerekend naar Neederland te komen, het land dat zijn best doet om zo hardvochtig en racistisch mogelijk om te gaan met vluchtelingen en andere migranten? Was het hun fout om door te procederen toen ze afgewezen werden? Afgewezen omdat Fort Europa wel eens even zal bepalen welke landen veilig zijn en welke niet, zonder naar de gevaren voor individuele mensen te kijken?
Die ouders hebben niks fout gedaan. Te zeggen dat kinderen de dupe zijn van hun ouders is de kinderen tegen de ouders uitspelen, is een weg drijven in de solidariteit: wel voor het kind, niet voor de ouder die dan ook volledig in de schaduw blijft van de strijd om het verblijfsrecht voor het kind. De harde werkelijkheid is dat het niet vluchtelingen zijn die je hun keuzes om te vluchten en het doorprocederen kunt verwijten. Allereerst: wie zal er niet alles aan doen om in veiligheid te komen en dus ook te blijven? De werkelijkheid is dat afwijsmachine IND telkens weer in beroep gaat, tot de hoogste rechter, na een door vluchtelingen gewonnen procedure. Net zo lang tot er alsnog gedeporteerd kan worden. De huidige regering wil er in navolging van alle voorgaande alles aan doen die procedures die vluchtelingen kunnen voeren te beperken, alsmede de rechtsbijstand daarvoor. Alles om de deportatiemachine maar vlotter te laten verlopen.
Wanneer je de retoriek overneemt dat die kinderen de dupe zijn van hun ouders, zit je in feite het overheidsbeleid goed te praten. De solidariteit voor die kinderen hoort net zo goed voor hun ouders te gelden. Wat we zien is een terugtrekkende beweging om maar maatschappelijke acceptatie te krijgen, dat ding dat draagvlak heet, voor die strijd voor het kinderpardon. Op deze manier wordt nooit de vinger gelegd op het grotere probleem: het racistische ‘asiel’beleid dat gericht is op het buiten houden van vluchtelingen, door de gemilitariseerde grenzen, de deals met dictaturen aan de grenzen van Fort Europa, de push backs die daarbij horen. Door wetten, controle, kampen, hekken, muren en prikkeldraad.
Ik vraag me dus af: is het niet een veel te defensieve strijd als we dat niet tenminste benoemen wanneer we voor zo’n kinderpardon opkomen? Er is op zich wel wat te zeggen voor een deelstrijd voor een kinderpardon, namelijk binnenhalen wat je kan binnenhalen, maar laat het duidelijk zijn dat dit is wat het is: een speerpunt, een deelstrijd. En vergeet niet: telkens weer komt er iets in ruil voor een pardon om dat pardon maar acceptabel te maken voor de rechtse goegemeente. Een pardon? Dan gezinshereniging blokkeren. Noodopvang sluiten. Wat ze maar kunnen bedenken. Het pardon wordt dan gezien als lapmiddel om nu even een probleem op te lossen, maar daarna gaan we “zorgen dat het niet meer kan gebeuren”. En vooral zoveel voorwaarden aan dat pardon verbinden dat het bijkans onmogelijk is om er aan te voldoen. Een daarvan is de eis dat je in beeld moet zijn. Besluiten de ouders iets te doen waardoor ze toch even uit beeld lijken te zijn geweest, wat vaak niet zo is omdat kinderen naar school gaan, dan is het weer eenvoudig naar hen te vingerwijzen en te zeggen: “het kind moet niet de dupe worden van de keuze van de ouders”. Het is vuile politiek, zondebokken aanwijzen binnen een groep die als geheel al zondebok is. Daar doen we maar beter niet aan mee. Feit is: het kind wordt samen met de ouders de dupe van politieke keuzes.

Terug naar de demonstratie voor Mikael, die wel degelijk een demonstratie was. Het was natuurlijk goed om te zien dat zoveel mensen voor die ene jongen de straat op gingen. Dat heeft de belofte in zich van meer. 500 mensen voor Mikael, hoeveel dan voor 500 kinderen? Het is voor veel van die mensen een proces van bewustwording om te zien dat er meer aan de hand is dan de gebroken belofte van de toekomst van een enkel kind. Het is aan (No Border) activisten die als vanouds op de spreekwoordelijke barricades staan, om de bredere verbanden uit te leggen en tegelijkertijd in solidariteit te staan met iedereen die gevaar loopt te gedeporteerd te worden. Het was daarom teleurstellend hoe weinig van ons bij die demonstratie-maar-geen-demonstratie voor Mikael waren. Het is met de fascistische regering die nu gevormd is zaak al die handen ineen te slaan en steun en support te bieden waar nodig. En dan doorpakken, voor een wereld zonder grenzen en uitbuiting, zonder voorwaarden en valse acceptie. Solidair met iedereen, overal, altijd.

Joke Kaviaar, 13 augustus 2024