Allereerst: een verslag

“Wat staat er op dat spandoek?” vroeg de man. Ze stonden fakkels uit te delen voor de Zaanse fakkeloptocht die een rondje door Krommenie loopt op kerstavond. Hij keek naar de rol onder mijn arm. “Iets heel vriendelijks” zei ik. Hij antwoordde: “We willen geen andere uitingen”. Ik liet hem weten dat ik me niet laat vertellen hoe ik me uit en liep door.

We liepen mee met mensen uit Zaankanters Voor Palestina deze avond. Immers, een fakkeloptocht tegen discriminatie zal toch ook tegen racisme, apartheid, fascisme en zionisme zijn? Vorig jaar was er iemand van deelname uitgesloten vanwege een klein speldje van de Palestinavlag. Daarom gingen bij aanvang nu de keffiyehs om, droeg iemand een bord, en haalde ik de vlag uit mijn tas om deze op mijn rug om te hangen. Direct kwamen lieden in gele hesjes op me af en probeerden deze af te pakken. Dat lukte niet. We bleven bij elkaar. En hoewel het geen verbazing hoefde te wekken dat er zo gereageerd werd, was ik toch met stomheid geslagen over deze extreme reactie. De genocide op de Palestijnen duurt inmiddels alweer een jaar langer dan vorig jaar, het Internationaal Gerechtshof en Amnesty hebben duidelijk gemaakt dat er sprake is van apartheid en genocide en er is een arrestatiebevel voor Netanyahu. Je zou mogen verwachten dat mensen intussen van gedachten zullen zijn veranderd. Al snel hoorde ik dat mensen die mondneusmaskers droegen te verstaan was gegeven die af te doen. “Gezichtsbedekking”…

Zonder ons al te veel aan te trekken van de opdringerige aandacht voor ons groepje, liepen we door, om ons heen steeds mensen in gele hesjes of zoals dat tegenwoordig heet: sfeerbeheer. Noem ze maar gerust demopolitie. Er werd druk door hen gecommuniceerd onderling. Ik hoorde mijn naam vallen. Ze bleven bij ons in de buurt.

In de Noorderhoofdstraat in Krommenie werd gestopt. Er kwam een toespraak. De gele hesjes maakten van het stil staan gebruik om te proberen mij met de vlag uit de menigte te lokken ‘om rustig te kunnen praten’ en toen dat niet lukte zich zodanig op te dringen dat het ongemakkelijk werd. Ook werden de mondkapjesdragers opnieuw belaagd. En maar roepen: “Geen vlaggen!” en “Geen gezichtsbedekking!”.

Het zou tegen de verleende vergunning in gaan. Dat zou volgend jaar problemen geven om weer een vergunning te krijgen (sic!). Daardoor zouden wij de jaarlijkse fakkeloptocht in gevaar brengen. We zouden onrust veroorzaken. Toen een van de dragers van de mondkapjes uitlegde deze te dragen om geen corona te krijgen, was het antwoord: “Corona bestaat niet meer, je draagt het als gezichtsbedekking”. Als ik op een stoel gezeten had, was ik er vanaf gevallen. En terwijl zich dit alles voltrok kwamen er handhaver BOA’s van de gemeente bij.

De hele discussie te midden van de mensen maakte het luisteren naar de toespraak lastig, hetgeen ons werd verweten door de gele hesjes dragers die voortdurend trachtten ons weg te dringen en te omcirkelen. Dat juist zij door hun volharding de rust verstoorden, ontging hen volledig. We stonden daar slechts en besloten niet meer te reageren en te luisteren naar de spreker. Wie was die spreker eigenlijk? Was dat nou de burgemeester van Zaanstad?! Hoe dan ook, we hoorden:

“Ik ben dankbaar dat we op kerstavond, de avond dat we ook de vrede in de wereld vieren, maar de vrede ook in Zaanstad, de vrede in onszelf, ben ik trots dat we met elkaar de moed hebben om op te staan! De moed hebben om elke keer weer de boodschap uit te dragen: dat we allemaal anders zijn en dat we allemaal gelijk zijn.”

“Vrede?!”

“Moed?!”

“Allemaal anders en allemaal gelijk?!”

We wezen de demopolitie op deze woorden. Woorden die slechts woorden waren.

Toen de stoet weer ging lopen, werd actief geprobeerd om ons tegen te houden. Handhavers van de gemeente hielpen daarbij. We liepen nog een stuk mee tot de hoek waar de stoet weer linksaf zou slaan terug naar Wormerveer, de Groote Weiver, waar de optocht begonnen was. We hadden intussen besloten achteraan te gaan lopen en niet ertussen, maar ook dat compromis slaagde niet: er waren wat mensen achterop geraakt. “Jullie lopen er nog steeds tussen!”. Weer discussie. Voor ons gaan staan, in een rij met de BOA’s. Het werd tijd om dan toch maar het spandoek te ontrollen.

“Palestijnse vrijheid en joodse veiligheid zijn geen tegengestelde doelen.”

Iemand begon over mijn artikel van vorig jaar waarin ik het verbod een Palestina speldje te dragen had aangeklaagd. Dat hadden ze dus gelezen. Intussen werd er druk getelefoneerd. Ik hoorde weer luidkeels roepen tegen iemand aan de andere kant van het gesprek dat ik aanwezig was. In een rij werden gepoogd ons tegen te houden. We hadden door kunnen duwen…
Maar dat hebben we niet gedaan. We waren niet uit op verstoring, op conflict, we wilden meelopen. Tegen apartheid, racisme, genocide. Het zou ons doel niet dichterbij brengen. Hadden we doorgezet, dan was er politie op ons afgestuurd. Een van de mondkapjesdrager was er ook al mee bedreigd. En we waren met te weinig om de confrontatie aan te kunnen gaan met de vele gele hesjes en BOA’s die er al waren.

De vraag die in mijn hoofd blijft rondzingen is: Wat is het probleem?

Inhoudelijk klopt dit allemaal van geen kanten. Men liep voorop met een banner met de tekst: “Iedereen anders – Iedereen gelijk”. Het is te bespottelijk voor woorden om vervolgens dat ‘iedereen anders’ niet te willen (laten) zien door ‘andere uitingen’ niet toe te staan: ‘geen vlaggen’. Spandoeken waren ook uit den boze, behalve dan dit kopspandoek. Zijn de organisatoren bang dat hun warme kerstgevoel van saamhorigheid verloren zou gaan in de zelfexpressie van deelnemers? Bang voor discussie? Moeilijke gesprekken? Bang dat de voornamelijk oudere witte groep mensen die hieraan meedoet een volgende keer weg blijft uit angst geconfronteerd te worden met wat discriminatie nou eigenlijk inhoudt? Dat het institutioneel is, wereldwijd vertegenwoordigd door regeringsleiders en hun waakhonden? Stel je voor dat iemand over de fascistische regering begint, of over de genocide op Palestijnen die vanuit dit land actief wordt gesteund. Waar is het ‘NIET IN MIJN NAAM’?!

Dan het demonstratierecht. We weten allemaal dat gemeenten met hun driehoeksoverleg besluiten tot allerlei beperkingen van dat demonstratierecht. Het is al erg genoeg dat we ons daar tegen moeten verweren. Maar de burgemeester van de gemeente Zaanstad, Jan Hamming, heeft toch zeer onlangs met Amnesty International het manifest ‘Right to Protest’ ondertekend om het demonstratierecht te beschermen? Hij zei daarbij onder meer: “Als burgemeester ga ik niet over de inhoud of politieke lading van demonstraties, maar wél om de veiligheid van alle betrokkenen”.

Dus de grote vraag na deze avond luidt: Wie schond hier nu het demonstratierecht? De gemeente of de organisatie van de fakkeloptocht?! Waren het niet de organisatoren, dan was het Hamming die dat manifest maar beter meteen in de prullenbak kan gooien. Maar als je het mij vraagt, hebben de organisatoren van de fakkeloptocht de beperkingen opgelegd, aan zichzelf en daarmee aan de deelnemers, om vervolgens op basis daarvan ‘toestemming’ te krijgen. Althans, dat doet het verhaal van de gele hesjes vermoeden. En er is natuurlijk geen sprake van een vergunning. Je doet een kennisgeving. De gemeente zal vervolgens voorwaarden stellen. Als we de demopolitie moesten geloven zou daarin staan: ‘geen vlaggen’. En ook: ‘geen gezichtsbedekking (maar alleen ‘met het doel jezelf onherkenbaar te maken om strafbare feiten te plegen’)’.

Dus wat is het nu? Ik wil die brief van de gemeente wel eens zien! Was het de gemeente, dan had de organisatie zich moeten verzetten om ons aller demonstratierecht te beschermen.

Voor wat betreft de mondkapjes is dit voor het eerst dat deze ook verboden zouden zijn. Zeg het maar als ik het mis heb, maar volgens mij doen ze over mondkapjes die dienen ter voorkoming van het oplopen van nare ziektes, zelfs in Den Haag niet eens zo moeilijk. Bovendien werd een van de personen met mondkapje herkend: ook diens naam werd hardop geroepen, zo hoorde ik achteraf. Dus hoezo: onherkenbaar?

En tot slot: het luidkeels roepen van mensen hun namen is ook al een grove schending van het demonstratierecht. Je moet anoniem kunnen demonstreren zonder op straat te worden gedoxt door de demopolitie.

Het meest pijnlijke van deze hele wanvertoning is dat de ‘sfeerbeheer’ lieden van deze optocht zich net zo of nog erger gedroegen als BOA’s en politie.

Mijn vraag aan de organisatoren: wat willen jullie eigenlijk met deze fakkeloptocht ‘tegen discriminatie’ als niemand mag laten zien waarvoor of waartegen deze de straat precies opgaat. Het wordt volledig a-politiek gehouden. Ik hoor niks over etnisch profileren op straat, over de toeslagenaffaire, over racistische klassenjustitie. Ik hoor niks over het sluiten van grenzen, het dehumaniseren, opsluiten en deporteren van vluchtelingen, mensen die verdrinken in de Middellandse Zee. Ik hoor niks over kolonialisme, nationalisme, over Congo, Sudan of Palestina. Niks over klimaatrechtvaardigheid. Het enige wat ik hoor zijn zalvende woorden over vrede en gelijk zijn. Je kunt net zo goed naar de kerk gaan voor de kerstmis. Het is een grote feelgood experience om vervolgens je twee dagen vol te kunnen vreten met je wit privilege dat van geen genocide wil weten.

Het verslag in lokaal nieuwsmedium De Orkaan dat ik voor het schrijven van dit stuk nog even nakeek, is overigens tenenkrommend. Check die video en hou een teiltje bij de hand. Hoor dat liedje: “Mensen zet je nooit apart”. Het zou aardig zijn als er naar gehandeld werd. Geen woord wordt gerept over de repressie tegen de apart gezette groep. Het is tenslotte kerst…

Conclusie

Het enige wat de organisatie wil is een saamhorigheid suggereren die er niet is, omdat ze die niet werkelijk willen. Gooi dat kopspandoek “Iedereen anders – Iedereen gelijk” maar bij het oud vuil.

Het ‘iedereen anders’ mag niet worden getoond. En niet iedereen is gelijk omdat niet iedereen gelijk behandeld wordt. In de wereld niet en in deze optocht ook niet. Het suggereren van gelijkheid is oogkleppenracisme. Je kunt zeggen dat je WILT dat iedereen gelijkwaardig is, maar dat is wat anders. De organisatie van deze fakkeloptocht wil leven in een droomwereld die er niet is. Wie dat beeld verstoort, wordt weggejaagd. En dat is je ogen sluiten voor… discriminatie.

Joke Kaviaar, 25 december 2024